Tilikum to samiec orki urodzony w 1981 roku, który spędził większość życia w SeaWorld Orlando na Florydzie. Został schwytany jako wolno żyjące zwierzę w wodach Islandii w 1983 roku, po czy umieszczono go w Sealand of the Pacific w Kolumbii Brytyjskiej. W 1992 roku trafił do SeaWorld w Orlando na Florydzie, gdzie występował przed publicznością aż do swojej śmierci w 2017 roku. Na świecie odnotowano w sumie 4 śmiertelne ataki orek na ludzi. Tilikum brał udział w 3 z nich.
Tilikum jako dorosły samiec mierzył 6,9 m długości i ważył około 5700 kg. Jego płetwy piersiowe miały 2,1 m długości, a jego płetwa grzbietowa była długa na 2 metry i całkowicie opuszczona na lewy bok (jest to typowa cech dla orek żyjących w niewoli)Pierwsza śmierć
Keltie Lee Byrne (6 grudnia 1970 - 20 lutego 1991) była studentką, trenerką zwierząt i pływaczką wyczynową. Pracowała z orkami (między innymi z Tilikum) w Sealand of the Pacific w Viktorii w Kolumbii Brytyjskiem, aby zarobić dodatkowe pieniądze. 20 lutego 1991 roku Byrne podczas zajmowania się orkami na swojej zmianie, poślizgnęła się i wpadła do basenu z 3 orkami. Świadkowie pamiętają, że Byrne krzyczała i wpadł w panikę, gdy zdał sobie sprawę, że jeden z wielorybów (później zidentyfikowany jako Tilikum) trzymał ją za stopę i wciągał pod wodę. Kolejny ze świadków opisał park SEaland of PAcific jako zaniedbany i twierdził, że słyszał krzyczącą Byrne „Nie chcę umierać!” podczas gdy orka bawiła się nią w wodzie. Według raportu koronera, próby ratownia dziewczyny które podejmowali świadkowie zostały udaremnione przez wieloryby, które nie chciały wypuścić Byrne nawet wtedy, gdy przypuszczano, że straciła przytomność w wodzie. Jej zwłoki wyłowiono kilka godzin później za pomocą dużej sieci, po czym oficjalnie stwierdzono, że nie żyje, a jej śmierć uznano za wypadek.
Sealand of the Pacific przestał istnieć w 1992 r., głównie w wyniku śmierci Byrne'a i ujawnionych zarzutach o znęcaniu się nad wielorybami w parku.
W 1992 Tilikum został sprzedany amerykańskiej sieci parków tematycznych SeaWorld w Orlando by tam występował przed publicznością.
Śmierć Byrnes przyciągnęła uwagę dopiero po śmierci trenerki SeaWorld, Dawn Brancheau w 2010 roku i po filmie dokumentalnym Blackfish z 2013 roku, kiedy ujawniono, że Tilikum przyczynił się do śmierci trzech osób.
Druga śmierć
Daniel P. Dukes był 27-letnim mężczyzną z Karoliny Południowej i był to drugą z trzech ofiar przypisywanych Tilikum. SeaWorld utrzymuje, że Dukes był włóczęgą, który wspiął się do basenu Tilikum i utonął, podczas gdy raport koronera wskazywał, że zwłoki Dukesa znaleziono poważnie okaleczone przez wieloryba. Media powszechnie uważają Dukesa za intruza, a nie bezpośrednią ofiarę Tilikum, chociaż pogląd ten został zakwestionowany wraz z publikacją filmu dokumentalnego Blackfish.
Dukes był włóczęgą znanym z zamiłowania do natury i ekologii, a także z drobnych kradzieży. Fakty te były często poruszane przez SeaWorld.
W nocy 6 lipca 1999 roku, Dukes, który ukrył się w parku SeaWorld i wdarł do basenu zamieszkanego przez orki, w którym rezydował Tilikum. Następnego ranka personel SeaWorld odkrył ciało mężczyzny w wodzie, zawieszone na plecach Tilikuma, gdy wieloryb spokojnie pływał. Ponieważ SeaWorld twierdzi, że nie ma nagrań z basenu z tamtej nocy, nie jest jasne, co dokładnie się wydarzyło. Według raportu biura szeryfa hrabstwa Orange, telefon pod numer 911 odebrano z SeaWorld o godzinie 7:25, czyli niemal dokładnie w tym samym czasie, w którym zauważono ciało Dukesa.
Rodzice Dukesa złożyli pozew przeciwko Seaworld dwa miesiące po śmierci syna. Pozew ten został później wycofany.
Sprawa śmierci Dukesa stała się częstym przykładem w sporach na temat dobrostanu ssaków morskich w niewoli. Trener Ric O'Barry argumentował, że Dukes prawdopodobnie nie znajdował się w pobliżu zbiornika Tilikuma w jakichkolwiek złych zamiarach, ale zamiast tego kochający naturę człowiek był „zafascynowany” wielorybem i chciał go odwiedzić. Dalej argumentował: „Myślę, że wieloryb prawdopodobnie pociągnął Dukesa w dół i trzymał go pod wodą - wieloryby w niewoli nie mają nic lepszego do roboty” – wyjaśniał O'Barry.
Trzecia śmierć
24 lutego 2010 roku Tilikum zabił Dawn Brancheau, 40-letnią trenerkę SeaWorld. Tego dnia Brancheau wraz z Tilikum występowała z show „Dine with Shamu”. W tej scenerii goście parku jedli w restauracji na świeżym powietrzu, oglądając występy przy basenie, podczas których orka występowała i była karmiona. W ramach rutyny na koniec występu, trenerka stała na brzegu basenu i głaskała Tilikum po głowie. W tej chwili, leżący na platformie obok Tilikum złapał Brencheau z stopę. Kobieta została wciągnięta do wody za a zdarzenie zostało uchwycone na filmie. Niektórzy świadkowie donoszą, że widzieli Tilikum chwytającego Brancheau za kucyk lub ramię, ruch orki był bardzo szybki.
Co najmniej dziesięciu odwiedzających było świadkami tragedii Brancheau. Próbując odwrócić uwagę wieloryba, pracownicy używali sieci i wrzucali jedzenie do wody. Przechodząc od basenu do basenu w kompleksie, w końcu skierowali Tilikuma na mniejszy, medyczny basen, gdzie łatwiej byłoby go uspokoić. Po około 45 minutach Tilikum wypuścił Brancheau. Kobieta już nie żyła.
Raport z sekcji zwłok wykazał, że Brancheau zmarł w wyniku utonięcia i urazu tępym narzędziem. Jej rdzeń kręgowy został przerwany, doznała też złamań kości szczęki, żeber i kręgu szyjnego. Dodatkowo, jej skóra została całkowicie oderwana od głowy.
Dalsze losy Tilikum
Tilikum po tym wydarzeniu przestał występować. Powrócił do występów 30 marca 2011 roku. Do głaskania go zamiast rąk używano węży wodnych pod wysokim ciśnieniem, a na platformach zastosowano zdejmowane poręcze, ponieważ SeaWorld chciał ograniczyć bliski kontakt orek z trenerami.
W grudniu 2011 roku Tilikum miał kolejną przerwę w występach z powodu nieujawnionej choroby, ale wznowił występy w kwietniu rok później. SeaWorld ogłosił w marcu 2016 roku, że stan zdrowia Tilikuma się pogarsza i sądzono, że ma infekcję płuc spowodowaną bakteriami. W maju 2016 roku podano, że stan zdrowia Tilikum poprawia się. 6 stycznia 2017 roku SeaWorld ogłosił, że Tilikum zmarł wcześnie rano. Jako przyczynę śmierci podano infekcję.
Źródła:
https://en.wikipedia.org/wiki/Tilikum_(orca)
https://www.newsweek.com/what-happened-tilikum-orca-that-killed-his-seaworld-trainer-1771948
https://www.nationalgeographic.com/animals/article/tilikum-seaworld-orca-killer-whale-dies